Η αρχαιοβοτανική έρευνα στο Καραμπουρνάκι ξεκίνησε το 1999 υπό την επίβλεψη της καθηγ. Σουλτάνας Βαλαμώτη (ΑΠΘ) και συνεχίζεται έκτοτε χωρίς διακοπή στο Εργαστήριο Διεπιστημονικής Αρχαιολογικής Έρευνας του Τομέα Αρχαιολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Συνολικά έχουν συλλεχθεί 382 δείγματα χώματος που αντιστοιχούν σε όγκο 3609 λίτρων. Τα δείγματα αυτά έχουν δεχτεί επεξεργασία με επίπλευση. Προέρχονται από ποικίλες ανασκαφικές ενότητες, κυρίως από το γέμισμα των πολυάριθμων λάκκων και των κυψελόμορφων κατασκευών που χαρακτηρίζουν τον οικισμό. Η χρονολόγησή τους τα τοποθετεί στο διάστημα μεταξύ του 8^ου και 6^ου αιώνα π.Χ.. Το αρχαιοβοτανικό υλικό μελετάται από την κ. Βαλαμώτη και την κ. Ευγενία Γκατζόγια, υποψήφια διδάκτορα του ΑΠΘ. Προκαταρκτικές εκθέσεις των αρχαιοβοτανικών δεδομένων έχουν ήδη δημοσιευτεί (Valamoti 2006, Tiverios et al. 2013) και παρουσιαστεί σε διάφορα διεθνή συνέδρια (Valamoti and Gkatzogia 2010, Tiverios et al. 2013, Valamoti et al. 2014).

Τα είδη των φυτών που έχουν προσδιοριστεί στο Καραμπουρνάκι περιλαμβάνουν δημητριακά, όσπρια, ελαιοδοτικά φυτά και φρούτα. Φυτά της άγριας βλάστησης και ζιζάνια είναι παρόντα σε υψηλά ποσοστά, εμφανίζοντας μια μεγάλη ποικιλία ειδών. Τα κύρια χαρακτηριστικά των αρχαιοβοτανικών καταλοίπων από το Καραμπουρνάκι είναι η μικτή σύσταση που αποδίδεται σε διαφορετικά στάδια της επεξεργασίας των δημητριακών και των οσπρίων, όπως το λίχνισμα, το κοσκίνισμα, η απομάκρυνση των λεπύρων και άλλων συναφών δραστηριοτήτων.

Τα δημητριακά περιλαμβάνουν διάφορα είδη σιταριού, όπως μονόκοκκο σιτάρι, δίκοκκο σιτάρι, σιτάρι νέου τύπου, ενδεχομένως σιτάρι σπέλτα, γυμνό σιτάρι, πιθανόν σκληρό. Άλλα δημητριακά περιλαμβάνουν το κριθάρι, κυρίως εξάστοιχο και λιγότερο δίστοιχο, βρώμη και κεχρί, με τα δύο αυτά να εμφανίζονται πολύ σποραδικά. Τα δημητριακά εντοπίζονται τόσο ως σπόροι όσο και ως λέπυρα και άγανα. Το κύριο δημητριακό είναι το κριθάρι, οι σπόροι του οποίου είναι έντονα παραμορφωμένοι (Tiverios et al. 2013), πιθανότατα λόγω άμεσης επαφής με τη φωτιά. Το μονόκοκκο σιτάρι είναι επίσης συχνό στα δείγματα.

Τα όσπρια που έχουν προσδιοριστεί είναι η φακή, το λαθούρι, το ρεβίθι, πιθανόν το μπιζέλι και το κουκί. Το ρόβι κυριαρχεί στα δείγματα και εντοπίζεται ως αμιγής συγκέντρωση σε ορισμένες περιπτώσεις.

Τα φρούτα περιλαμβάνουν σταφύλια, βατόμουρα, σύκα και πιθανόν κράνα. Τα σταφύλια έχουν βρεθεί σε ιδιαίτερα πλούσιες συγκεντρώσεις που αποτελούνται από γίγαρτα, ποδίσκους, φλούδες και στέμφυλα (γίγαρτα με προσκολλημένη τη φλούδα). Τα στοιχεία αυτά υποδηλώνουν την έκθλιψη των σταφυλιών για εξαγωγή χυμού και πιθανότατα οινοποίηση. Σε ορισμένα δείγματα τα σταφύλια είναι το κύριο αρχαιοβοτανικό συστατικό μέρος και απαντώνται συχνά στον οικισμό, σχεδόν σε κάθε δείγμα.

Τα ελαιοδοτικά φυτά που έχουν εντοπιστεί είναι η μήκων η υπνοφόρος και η Lallemantia σε χαμηλά όμως ποσοστά.

Η γεωργία της Εποχής Σιδήρου στην Ελλάδα έχει πολύ λίγο διερευνηθεί, ειδικά για τη βόρεια Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλες περιοχές της Ευρώπης (Valamoti et. al. 2014; Livarda 2012; Megaloudi 2006; Kroll 2000). Επομένως, η ολοκλήρωση της αρχαιοβοτανικής μελέτης στο Καραμπουρνάκι θα παρέχει πολύτιμες πληροφορίες σχετικά με τις χρήσεις της γης, τις συγκεκριμένες σοδειές, τις συγκομιδές από την άγρια βλάστηση, καθώς επίσης για τα φυτικά συστατικά της διατροφής και τη χρήση του χώρου ως προς τη διαχείριση και απόρριψη των φυτών σε αυτό τον οικισμό του Θερμαϊκού κόλπου.

Βιβλιογραφία:

• Kroll, H. 2000. Agriculture and Arboriculture in Mainland Greece. Pallas, 52 : 61-68

• Livarda, A. 2012. “The Archaeobotanical Evidence of the Late Bronze Age and Proto-Geometric Occupation under the Roman Villa Dionysus, Knossos, Crete, and an Overview of the Proto-Geometric Data of Greece”. The Annual of the British School at Athens: p.1-12.

• Megaloudi, F. 2006. Plants and Diet in Greece from Neolithic to Classic Periods: The Archaeobotanical Remains [BAR-IS 1516] (Oxford).

• Tiverios, Μ., Manakidou, Ε., Tsiafakis, D., Valamoti, S.M., Theodoropoulou, T., Gatzogia, E. 2013. Cooking in an Iron Age pit at Karabournaki: An interdisciplinary approach. In Voutsaki, S. and Valamoti, S.M. (eds) Diet, economy and society in the anciet Greek world: towards a better integration of archaeology and science, 205-214.. Peeters, Leuven.

• Valamoti, S.M. and Gkatzogia, E. 2010. Plant remains from an Iron Age cooking installation at Karabournaki, northern Greece. 15^th Conference of the International Work Group for Palaeoethnobotany, Abstract Book, Terra Nostra 2010/12, p. 186.

• Valamoti, S.M. 2005. Αρχαιοβοτανικά δεδομένα από το Καραμπουρνάκι: μια προκαταρκτική έκθεση των ευρημάτων (Plant remains from Karabournaki: a preliminary examination of the finds). AEMTH 17, 2003, 201-204.

• Valamoti, S.M., Gkatzogia, E., Slavova, I. and Marinova, E. 2014. Plants in Iron Age culinary practice in SE Europe: continuities and discontinuities in the archaeobotanical record of Greece and Bulgaria. In the 20^th Annual Meeting of the European Association of Archaeologists, Istanbul 10-14 September 2014 Abstract Book.