Εισηγμένη κεραμική Ανατολικής Ελλάδας

Mια από τις πιο δημοφιλείς κατηγορίες εισηγμένης κεραμικής στο Καραμπουρνάκι είναι αυτή που προέρχεται από κεραμικά εργαστήρια της Ανατολικής Ελλάδας. Η παρουσία των αγγείων αυτών είναι ιδιαίτερα συχνή κατά τους 7ο και 6ο αι. π.Χ., εποχή κατά την οποία η Ιωνία γνώριζε μεγάλη οικονομική ανάπτυξη. Τα πρωιμότερα δείγματα κεραμικής Ανατολικής Ελλάδος στο Καραμπουρνάκι μπορούν να χρονολογηθούν στα τέλη του 8ου αι. π.Χ., και πιθανώς έφτασαν στον οικισμό ως μεμονωμένα προϊόντα και όχι στο πλαίσιο οργανωμένου εμπορίου με την περιοχή αυτή. Τα πρώιμα αυτά δείγματα είναι υστερογεωμετρικά και υπο-γεωμετρικά αγγεία, κυρίως κρατήρες και δίνοι, αλλά και κάποια όστρακα κυλίκων με πουλιά

Εικόνα 1. Όστρακα δίνων

Από τις αρχές του 7ου αι. π.Χ., ωστόσο, οι εισαγωγές των κεραμικών από τα εργαστήρια της Ανατολικής Ελλάδας αυξάνονται σημαντικά και συστηματοποιούνται. Η τακτική αυτή εισροή φαίνεται ότι συνεχίζεται αδιάλειπτα σε όλο τον 6ο αι. π.Χ. Τα συμποσιακά σκεύη είναι αυτά που κυριαρχούν, με τα αγγεία πόσης να υπερέχουν αριθμητικά, ενώ ακολουθούν οινοχόες, καρποδόχες και πινάκια. Συνοπτικά, τα αγγεία που εντοπίζονται στην  τούμπα στο Καραμπουρνάκι μπορούν να χωριστούν στις  εξής κατηγορίες:

  • Αγγεία ρυθμού αιγάγρων (Wild Goat Style)

Πρόκειται για δημοφιλή κατηγορία κεραμικής, που οφείλει την ονομασία της στη διακόσμηση που έφεραν τα αγγεία. Η διακόσμηση αυτή αποτελούνταν από ζωφόρους ζώων (συνήθως αίγαγροι) επάνω σε υπόλευκο φόντο. Τα συνηθέστερα σχήματα της κατηγορίας αυτής που συναντώνται και στο Καραμπουρνάκι, ήταν οι οινοχόες και οι καρποδόχες.

Εικόνα 2. Όστρακα κεραμικής ρυθμού Αιγάγρων
  • Κύλικες με πουλιά (bird bowls)

Τα αγγεία αυτά αποτελούν εξέλιξη ενός παλαιότερου τύπου αγγείου, της γεωμετρικής κοτύλης με πουλιά (bird kotyle) και παράγονται από την υστερογεωμετρική περίοδο μέχρι και όλο τον 7ο αι. π.Χ. Χαρακτηριστικό τους είναι το διακοσμητικό μοτίβο με πτηνό αποδοσμένο με την τεχνική του περιγράμματος. Στο Καραμπουρνάκι εντοπίζονται παραδείγματα που καλύπτουν όλο το διάστημα παραγωγής της κατηγορίας αυτής.

Εικόνα 3. Τμήμα κύλικας με πουλιά
  • Χιώτικοι κάλυκες

Οι χιώτικοι κάλυκες, μαζί με τους χιώτικους αμφορείς, είναι προϊόντα των κεραμικών εργαστηρίων της Χίου που απαντώνται συχνά στον βορειοελλαδικό χώρο και παρουσιάζουν κοινά κατασκευαστικά χαρακτηριστικά, όπως ο καστανέρυθρος πηλός και το λευκό επίχρισμα. Οι χιώτικοι κάλυκες είναι αγγεία πόσης με γραπτή διακόσμηση με γεωμετρικά μοτίβα. Οι περισσότεροι χιώτικοι κάλυκες που έχουν βρεθεί στο Καραμπουρνάκι μπορούν να χρονολογηθούν στον 6ο αιώνα π.Χ.

Εικόνα 4. Τμήμα χιακού κάλυκα
  • Ιωνικές κύλικες

Οι “ιωνικές” κύλικες  είναι μια κατηγορία αγγείων με μεγάλη διάδοση σε όλη τη Μεσόγειο, που προέρχεται από την ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Ελλάδας. Για τον λόγο αυτό, ο όρος “ιωνική” δεν ανταποκρίνεται πλήρως στην περιοχή προέλευσης τους και αποτελεί συμβατικό όρο. Τα αγγεία αυτά, λόγω της μεγάλης τους διάδοσης, συχνά αποτέλεσαν αντικείμενο μίμησης τοπικών κεραμικών εργαστηρίων. Πρόκειται για την πιο πολυάριθμη κατηγορία κεραμικής Ανατολικής Ελλάδος που εντοπίζεται σε όλη την ανασκαμμένη έκταση του αρχαίου οικισμού στο Καραμπουρνάκι, καλύπτοντας τους αντιπροσωπευτικότερους τύπους της κατηγορίας.

Εικόνα 5. Τμήμα ιωνικής κύλικας
  • Ιωνικά “bucchero”

Aν και δεν αποτελούν πολυπληθή ομάδα μεταξύ των ευρημάτων της τούμπας, είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστικά λόγω του γκρίζου πηλού τους. Tα αρωματοδοχεία, με τον αρύβαλλο και το αλάβαστρο να κυριαρχούν, είναι τα κύρια σχήματα παραγωγής της, χωρίς να αποκλείονται, ωστόσο, και άλλα αγγεία. Το βʹ μισό του 7ου και το αʹ μισό του 6ου αι. π.Χ. είναι κυρίως η εποχή που εμφανίζονται.

Εικόνα 6. Όστρακο ιωνικού bucchero αλάβαστρου

Οι ομάδες αυτές εντοπίζονται σε όλη την έκταση της τούμπας και φαίνεται να αποτελούν προϊόντα εμπορίου. Η παρουσία της κεραμικής αυτής, σε συνδυασμό με τους εμπορικούς αμφορείς αλλά και τις υπόλοιπες κατηγορίες εισηγμένης κεραμικής που εντοπίζονται στην ανασκαφή, δείχνουν τη σημασία του οικισμού ως έναν σημαντικό εμπορικό σταθμό. Εκτός από τους κοντινούς σε αυτόν οικισμούς που εξυπηρετούσε, είναι πιθανό πως το λιμάνι λειτουργούσε και ως σταθμός στην πορεία κάποιων εμπορικών διαδρομών στο Βόρειο  Αιγαίο.